"Uniwersytet dla Ziemi": jaki jest wpływ związków chemicznych na środowisko?

Część pracowników Katedry Biochemii, Biotechnologii i Ekotoksykologii, pod kierunkiem dr. hab. Roberta Biczaka, prof. UJD od kilku lat prowadzi badania mające na celu określenie wpływu związków chemicznych w tym głównie cieczy jonowych (ILs) na różne elementy środowiska naturalnego, ze szczególnych uwzględnieniem wpływy tych substancji na rośliny uprawne. Ponadto, na chwilę obecną rozpoczynają się tożsame badania ekotoksykologiczne, których celem jest określenie oddziaływania pozostałości niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

Ciecze jonowe to związki chemiczne charakteryzujące się temperaturą topnienia poniżej 100 oC. Zbudowane są wyłącznie z jonów, organicznego kationu oraz organicznego lub nieorganicznego anionu. Możliwość różnych połączeń kation-anion wynosi ok. 1018. Związki te charakteryzują się wieloma pożądanymi m.in. w przemyśle właściwościami tj.: niepalność, niska prężność par, wysokie przewodnictwo jonowe, stabilność termiczna i elektrochemiczna, czy dobre właściwości katalityczne. Powyższe cechy zdecydowały o nadaniu tym związkom nazwy „zielone rozpuszczalniki”. Niestety szybko okazało się, że powyższa nazwa została wprowadzone na wyrost, ponieważ szereg badań, włączając w to również badania ekotoksykologiczne przeprowadzone w KBBiE wykazało, że wiele cieczy jonowych wykazuje właściwości toksyczne w stosunku do różnych elementów środowiska. Z drugiej strony tak wiele pożądanych właściwości i szeroki wyborowi związków powoduje, że ciecze jonowe znalazły już zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu tj. elektrochemia, synteza, analiza, ale również farmacji, czy rolnictwie. Praktycznie nieograniczone możliwości zastosowań ILs generują realną możliwość przedostania się tych związków chemicznych do środowiska, chociażby w postaci odpadów poprodukcyjnych, odpływów z hałd, w wyniku wypadków podczas transportu czy awarii instalacji służących do ich przemysłowego wykorzystania.

Badania potencjalnej toksyczności prowadzone już na etapie laboratoryjnym pomagają uniknąć wprowadzenia do środowiska substancji szkodliwych, a jednocześnie ustrzec się olbrzymich kosztów związanych z usuwaniem tych związków ze środowiska, czy naprawą już zaistniałych szkód.

Opisane powyżej badania naukowe pracownicy Wydziału Nauk Ścisłych Przyrodniczych i Technicznych realizują we współpracy z Wydziałem Chemicznym Politechniki Wrocławskiej i Wydziałem Kształtowani Środowiska i Rolnictwa, Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, czego wymiernym rezultatem jest szereg prac opublikowanych w renomowanych czasopismach naukowych. Ponadto waga i aktualność tematyki prowadzonych badań naukowych upoważnia pracowników Katedry Biochemii, Biotechnologii i Ekotoksykologii do ubiegania się w Narodowym Centrum Nauki o ich finansowanie, co też sukcesywnie jest czynione.

opr. dr hab. Robert Biczak, prof. UJD